Scheepvaart Noordzeekanaal

Impact oorlog Oekraïne op Amsterdamse haven

De invasie van Rusland in Oekraïne heeft tot wereldwijde afschuw en protest geleid. Beide landen hebben ook handelsverbindingen en -relaties met de Amsterdamse haven.

Het besluit van Europa om Russische schepen en kolen afkomstig uit Rusland te weren heeft vanzelfsprekend gevolgen voor de Amsterdamse haven en de klanten van Port of Amsterdam. Wij volgen en ondersteunen deze sancties.

Weert de Amsterdamse haven al Russische schepen?

De Amsterdamse haven is met ingang van zondag 17 april, 00:00 uur, gesloten voor Russische scheepvaart. Dit besluit heeft de Europese Unie op 8 april 2022 genomen. Uitzondering op deze regel is als het gaat om een Russisch schip met essentiële goederen zoals voedsel, medische goederen en energieproducten. Het havenverbod voor schepen gaat gelden voor schepen onder Russische vlag.

Waar komt dat weren van Russische schepen op neer?

Schepen onder Russische vlag en schepen gelieerd aan entiteiten of personen op de Europese sanctielijst, ontvangen geen havendiensten zoals schutten, beloodsing, hulp bij aanmeren, sleepdiensten, bunkeren, laden en lossen bij terminal en dergelijke aangeboden. Mocht er toch een schip binnen willen komen dat onder Russische vlag vaart of gelieerd is aan een gesanctioneerd persoon of entiteit, dan zal de havenautoriteit het schip informeren dat zij geen diensten krijgt en niet welkom is.

Wat als een Russisch schip onderweg is naar de Amsterdamse haven?

Het havenverbod voor Russische schepen in de Amsterdamse haven gaat in op zondag 17 april, 00:00 uur. Dat betekent dat een schip vallend onder de criteria (Russische vlag gelieerd aan een gesanctioneerd persoon of entiteit) tot die tijd de haven kan aandoen. Echter sinds de inval van Rusland in Oekraïne is het aantal bezoekende schepen onder Russische vlag afgenomen tot enkele schepen beperkt gebleven.

Ligt er op dit moment een Russisch schip in de haven?

Sinds november ligt er een Russisch schip aan de ketting in onze haven: de Grumant. Dit schip is op dit moment niet zeewaardig in verband met een technisch defect en heeft ook nog een financieel dispuut. Dit staat dan ook los van de oorlog in Oekraïne. Een dusdanig lang verblijf van een schip heeft Port of Amsterdam liever niet. Intussen ziet Port of Amsterdam in samenwerking met het Zeemanshuis toe dat de omstandigheden voor de opvarenden aan boord humanitair blijven. Er wordt voor eten en drinken gezorgd en ook voor brandstof om delen van het schip te verwarmen. Ook ontvangt de bemanning telefoonkaarten om contact te kunnen onderhouden.  

 * update mei 2022: de Grumant ligt inmiddels niet meer in de Amsterdamse haven.

Wat valt er onder het importverbod uit Rusland?

Op 8 april heeft de Europese Unie besloten om steenkool te sanctioneren. Voor contracten die voor 9 april zijn gesloten, geldt een overgangsregeling van vier maanden tot 10 augustus 2022. Steenkool in opslag moet voor 10 augustus in het vrije verkeer worden gebracht. Al eerder werd bekend dat er ook een importverbod is voor hout, ijzer en staal. Dat gaat op 17 juni 2022 in.

Wat valt er onder een exportverbod naar Rusland?

Vanuit Nederland geldt een exportverbod naar Rusland op verschillende goederen sinds enige weken waaronder: dual use goederen, apparatuur, technologie en diensten energiesector, luchtvaartonderdelen, grote bedrijven in machinebouw. Meer over het exportverbod lees je op de website van de Rijksoverheid.

Wat voor gevolgen heeft de crisis voor bedrijven in de Amsterdamse haven?

In Amsterdam bedroeg de import van olieproducten uit Rusland afgelopen jaar zo’n 3 miljoen ton en 3,8 miljoen ton kolen in de Amsterdamse haven. Agri-producten bedroeg zo’n 0,9 miljoen ton. Vorig jaar bedroeg de totale overslag ruim 71 miljoen ton.

Hoeveel Russische scheepsbezoeken heeft de Amsterdamse haven de afgelopen jaren gehad?

Vanaf 2019 waren dat er jaarlijks circa 30. Voor die tijd lag dat op circa 80 per jaar. Sinds de inval door Rusland in de Oekraïne is er nog één schip geweest.

Hoeveel Russische schepen hebben Amsterdam in 2021 aangedaan?

In het Amsterdamse Noordzeekanaalgebied waren er in 2021 7.968 scheepsbezoeken. 1,1% schepen kwam uit Rusland. Het totaal aantal schepen in Amsterdam bedroeg in 2021 4.911, ofwel 0,6% van de Amsterdam bezoekende schepen kwam uit Rusland. Er zijn geen schepen geweest onder de vlag van Oekraïne.

Zijn er vergrote risico’s in de haven op het gebied van cyber security?

Cyberaanvallen nemen de laatste jaren toe. Daarom is alertheid gewenst. Terminals kunnen zich aansluiten bij het Cyber Security Programma van Port of Amsterdam. Met dit programma worden klanten op de hoogte gehouden van mogelijke aanvallen binnen het Noordzeekanaalgebied.

Wat doet Port of Amsterdam op humanitair gebied voor vluchtelingen en opvarenden?

Sinds 14 maart 2022 worden vluchtelingen uit Oekraïne opgevangen op een schip aan de Javakade. Het gaat om crisisopvang. Dit is een initiatief samen met de gemeente Amsterdam, rederij Versluis en het havenbedrijf. De operatie van Port of Amsterdam deelt telefoonkaarten uit aan de Russische en Oekraïense bemanning op (niet gesanctioneerde) schepen die de haven bezoeken en die niet op de sanctielijst staan. Het Zeemanshuis (link) onderhoudt goed contact met de bemanning aan boord en verwelkomt hen voor een gesprek, drankje of potje biljarten. Bemanning die naar huis wil en kan, worden met hulp van scheepsagenten gerepatrieerd.

Voor meer informatie, raadpleeg onderstaande bronnen: